Το να ονειρευόμαστε είναι μία άλλη κατάσταση στη συνειδητότητα μας, στην οποία ενθυμούμενες εικόνες και φαντασιώσεις είναι προσωρινά...μπερδεμένες με την εξωτερική πραγματικότητα. Οι ερευνητές δεν έχουν ξεκαθαρίσει ακόμη γιατί ονειρευόμαστε, και ακόμη πιο άγνωστο μας είναι το γιατί ονειρευόμαστε αυτό που κάνουμε. Υπάρχουν παρόλ' αυτά διάφορες θεωρίες που ίσως καταφέρνουν να μας απαντούν κάποια από τα ερωτήματα που έχουν γύρω από τα όνειρα.

Παρόλο που υπάρχουν αρκετοί οι οποίοι δεν θυμούνται τα όνειρά τους το πρωί που ξυπνούν, τα ερευνητικά στοιχεία για τη φάση REM του ύπνου (είναι η φάση στην οποία το άτομο ονειρεύεται) τονίζουν ότι και αυτοί που δεν ανακαλούν τα όνειρά τους ονειρεύονται όπως και οι ανακαλούντες. Επομένως το «δεν βλέπω όνειρα» σημαίνει «δεν μπορώ να ανακαλέσω τα όνειρά μου». Εκτός από την περίπτωση όπου τονίζει την ύπαρξη μιας δυσκολίας στην ανάκτηση των ονείρων, μία άλλη εξήγηση είναι αυτή που υποστηρίζει ότι ο κυριότερος παράγοντας στην ανάκληση του ονείρου είναι η φάση της αφύπνισης. Σύμφωνα με αυτή τη θεωρία εκτός αν ακολουθήσει μία ελευθέρως παρεμβατική άγρυπνη φάση μετά το όνειρο, τότε μόνο η μνήμη του ονείρου δεν παγιώνεται, αυτό σημαίνει ότι το όνειρο δεν καταχωρείται στη μνήμη μας.

Σε αυτήν την περίπτωση εάν κάνουμε σημαντική προσπάθεια μπορεί σε μία άλλη στιγμή να θυμηθούμε κάτι από το όνειρό μας, σε αντίθετη περίπτωση θα σβήσει εντελώς. Αν λοιπόν σας ενδιαφέρει να θυμάστε τα όνειρα σας, τότε έχετε ένα σημειωματάριο δίπλα στο κρεβάτι σας και πείτε στον εαυτό σας πως θέλετε να ξυπνήσετε όταν βλέπετε κάποιο όνειρο. Έπειτα προσπαθήστε να ανακαλέσετε λεπτομέρειες και καταγράψτε τις. Όσο η ανάκληση του ονείρου θα βελτιώνεται εσείς ψάξτε για σημαντικά σημεία. Έπειτα υπογραμμίστε αυτά που σας φάνηκαν περίεργα ή σας τράβηξαν το ενδιαφέρον και πείτε στον εαυτό σας ότι την επόμενη φορά που κάτι ανάλογο θα συμβεί, θα το αναγνωρίσετε ως σημάδι ότι ονειρεύεστε. Σίγουρα όμως θα χάσετε λίγο από τον ύπνο σας αν ακολουθήσετε αυτά τα βήματα.

Πόσο διαρκούν τα όνειρα μας;

Κάποια όνειρα μοιάζουν να είναι στιγμιαία. Καθώς το ξυπνητήρι σας χτυπάει και αφυπνίζεστε σε πολύπλοκες αναμνήσεις, ακούγοντας τον ήχο από το ξυπνητήρι υποθέτετε πως προέρχεται από το όνειρο. Έρευνες έδειξαν πως κάποιος ήχος όπως αυτός από το ξυπνητήρι μας, εγκαθιστά πάλι μια ολοκληρωμένη σκηνή από προηγούμενη ανάμνηση ή όνειρο. Η διάρκεια ενός ονείρου μπορεί να υπολογιστεί από έρευνες στη φάση του REM όπου οι συμμετέχοντες αφυπνίζονταν και καλούνταν να αναφέρουν τι είχαν ονειρευτεί. Ο χρόνος που τους πήρε να μιμηθούν το όνειρο ήταν σχεδόν ίδιος με την φάση του REM. Αυτό μας κάνει να συμπεράνουμε πως μία κατάσταση που ονειρευόμαστε διαρκεί όσο θα διαρκούσε και αν την ζούσαμε στην πραγματικότητα.

Γνωρίζουμε τι ονειρευόμαστε;

Η απάντηση σε αυτήν την ερώτηση θα ήταν 'κάποιες φορές ναι'. Μπορούμε να μάθουμε να αναγνωρίζουμε ότι είμαστε σε φάση ονείρου, αυτή όμως η γνώση δεν παρεμβαίνει στην αυθόρμητη έκβαση του ονείρου.

Κάποιοι άνθρωποι βλέπουν πιο σαφή όνειρα, στα οποία τα γεγονότα μοιάζουν να είναι φυσιολογικά (δεν έχουν αυτό το παράξενο και παράλογο χαρακτήρα των ονείρων) και έτσι οι ίδιοι νιώθουν σαν να είναι ξύπνιοι και συνειδητοποιημένοι. Πολλές φορές νιώθουν επίσης πως έχουν ένα ξύπνημα στο ενδιάμεσο του ονείρου τους.

Μπορούμε να ελέγξουμε το περιεχόμενο των ονείρων μας;

Πολλοί συνάδελφοι ψυχολόγοι υποστηρίζουν πως είναι πιθανός ένας μερικός έλεγχος στο περιεχόμενο του ονείρου μας και αυτό επιτυγχάνεται θέτοντας προτάσεις-θέματα σε κάποιον κατά την πριν από τον ύπνο διάρκεια και έπειτα αναλύοντας το περιεχόμενο του ονείρου. Παρά τις μελέτες που έχουν γίνει διεξοδικά στο συγκεκριμένο θέμα, αυτό που θα πρέπει να κρατήσουμε είναι ότι ο έλεγχος του περιεχομένου των ονείρων μας είναι πολύ δύσκολο, ακόμη και αν θα ήταν κρυφή επιθυμία για πολλούς να ονειρεύονται μόνο ότι επιθυμούν.

Θεωρίες ονείρων.

Ο Sigmund Freud είχε δηλώσει πως τα όνειρα είναι ένας βασιλικός δρόμος για τη γνώση των υποσυνείδητων δραστηριοτήτων του μυαλού μας.' Πίστευε πως τα όνειρα μας είναι μία ξεχωριστεί προσπάθεια στην εκπλήρωση επιθυμιών. Με άλλα λόγια τα όνειρα αγγίζουν τις επιθυμίες μας, τις ανάγκες μας ακόμη και τις ιδέες μας, που ο καθένας από εμάς βρίσκει ως μη αποδεκτά και τα έχει καταπιέσει στο υποσυνείδητο του. Τα όνειρα έχουν ένα αδήλωτο περιεχόμενο και έναν προστατευτικό αισθητήρα για το άτομο που ονειρεύεται. Αυτή η προστασία στο όνειρο είναι το ότι μπορούμε να εκφράζουμε καταπιεσμένες ορμές συμβολικά ενώ από την άλλη αποφεύγουμε τις ενοχές και τις αγωνίες που θα εμφανίζονταν εάν τα ζούσαμε στο συνειδητό επίπεδο.

Κατά το Freud υπάρχει μία μετάβαση του αδήλωτου περιεχομένου σε δηλωμένο μέσο του «dream work» το οποίο διαχωρίζει και κωδικοποιεί με τέτοιο τρόπο το περιεχόμενο των ονείρων του υποσυνείδητου που πολλές φορές νομίζουμε ότι αγγίζουν το συνειδητό. Κάπου σε αυτό το στάδιο του «dream work» μπορεί να υπάρξει αποτυχία που οδηγεί σε αγωνία κι έτσι ξυπνάμε ξαφνικά.

Τα παραπάνω βέβαια δεν είναι παρά μία από τις σημαντικότερες θεωρίες που πρεσβεύει ότι τα όνειρα μας είναι ανέκφραστες και ανεκπλήρωτες επιθυμίες και ανάγκες μας, που όμως είναι επίπονα και ενοχικά αν γίνονταν γνωστά στο συνειδητό μας.

ΟΝΕΙΡΟΛΟΓΙΟ

ΟΝΕΙΡΑ